د امام علی عليه السلام لنډې ويناوې (71-80) حکمت 71 : (عقل او خبرې) وَ قَالَ [عليه السلام] إِذَا تَمَّ الْعَقْلُ نَقَصَ الْكَلَامُ . او د خدای سلام دې وي پر هغه ويې فرمایل: کله چې عقل کامل شي نو خبرې کمې شي. حکمت 72 : (د انسان او دنیا اړیکي) وَ قَالَ [عليه السلام] الدَّهْرُ يُخْلِقُ الْأَبْدَانَ وَ يُجَدِّدُ الْآمَالَ وَ يُقَرِّبُ الْمَنِيَّةَ وَ يُبَاعِدُ الْأُمْنِيَّةَ مَنْ ظَفِرَ بِهِ نَصِبَ وَ مَنْ فَاتَهُ تَعِبَ. او د خدای سلام دې وي پر هغه ويې فرمایل: دنیا بدنونه ورستوي او هیلې تاندوي ، مرګ نزدې او غوښتنې لیرې کوي ، څوک چې ور ورسیدل ستړې کیږي او څوک چې دنیا ته ونه رسیدل کړیږي. حکمت 73 : (د نفس روزنه) وَ قَالَ [عليه السلام] مَنْ نَصَبَ نَفْسَهُ لِلنَّاسِ إِمَاماً فَلْيَبْدَأْ بِتَعْلِيمِ نَفْسِهِ قَبْلَ تَعْلِيمِ غَيْرِهِ وَ لْيَكُنْ تَأْدِيبُهُ بِسِيرَتِهِ قَبْلَ تَأْدِيبِهِ بِلِسَانِهِ وَ مُعَلِّمُ نَفْسِهِ وَ مُؤَدِّبُهَا أَحَقُّ بِالْإِجْلَالِ مِنْ مُعَلِّمِ النَّاسِ وَ مُؤَدِّبِهِمْ . او د خدای سلام دې وي پر هغه ويې فرمایل: چا چې ځان د خلکو مشر کړ مخکې له دې چې نورو ته ښوونه وکړي اول باید ځان جوړ کړي . او مخکې له دې چې په وینا او خبرو سره نور وروزي په کردار سره تعلیم ورکړي،ځکه چا چې ځان ته تعلیم ورکړ او ځان یې ادب کړ ترهغه کس د تعظیم او درناوي زیات وړ دی چې نورو ته تعلیم ورکړي او ادب وروښیي. حکمت 74 : (مرګ یاد ساتئ) وَ قَالَ [عليه السلام] نَفَسُ الْمَرْءِ خُطَاهُ إِلَى أَجَلِهِ . او د خدای سلام دې وي پر هغه ويې فرمایل: انسان چې هره سا اخلي د مرګ په لورې ځي. حکمت 75 : (د دنیا فنا کیدو ته پام) وَ قَالَ [عليه السلام] كُلُّ مَعْدُودٍ مُنْقَضٍ وَ كُلُّ مُتَوَقَّعٍ آتٍ . او د خدای سلام دې وي پر هغه ويې فرمایل: هر څه چې شمیریدونکي دي ختمیدونکي دي، او د هر څه چې انتظار باسې راوربه رسیږي. حکمت 76 : (د دنیا د چارو تحلیل) وَ قَالَ [عليه السلام] إِنَّ الْأُمُورَ إِذَا اشْتَبَهَتْ اعْتُبِرَ آخِرُهَا بِأَوَّلِهَا . او د خدای سلام دې وي پر هغه ويې فرمایل: که پیښې یو بل ته ورته وې وروستۍ یې له لومړۍ سره پرتله کوي او څیړي یې. حکمت 77 : (د دنیا پیژندل) وَ مِنْ خَبَرِ ضِرَارِ بْنِ حَمْزَةَ الضَّبَائِيِّ عِنْدَ دُخُولِهِ عَلَى مُعَاوِيَةَ وَ مَسْأَلَتِهِ لَهُ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع وَ قَالَ فَأَشْهَدُ لَقَدْ رَأَيْتُهُ فِى بَعْضِ مَوَاقِفِهِ وَ قَدْ أَرْخَى اللَّيْلُ سُدُولَهُ وَ هُوَ قَائِمٌ فِى مِحْرَابِهِ قَابِضٌ عَلَى لِحْيَتِهِ يَتَمَلْمَلُ تَمَلْمُلَ السَّلِيمِ وَ يَبْكِى بُكَاءَ الْحَزِينِ وَ يَقُولُ يَا دُنْيَا يَا دُنْيَا إِلَيْكِ عَنِّى أَ بِى تَعَرَّضْتِ أَمْ إِلَيَّ تَشَوَّقْتِ لَا حَانَ حِينُكِ هَيْهَاتَ غُرِّى غَيْرِى لَا حَاجَةَ لِى فِيكِ قَدْ طَلَّقْتُكِ َلَاثاً لَا رَجْعَةَ فِيهَا فَعَيْشُكِ قَصِيرٌ وَ خَطَرُكِ يَسِيرٌ وَ أَمَلُكِ حَقِيرٌ آهِ مِنْ قِلَّةِ الزَّادِ وَ طُولِ الطَّرِيقِ وَ بُعْدِ السَّفَرِ وَ عَظِيمِ الْمَوْرِدِ . «د امام یو ملګری ضرار بن ضمره ضبایی شام ته لاړ، معاویه ته ورغی، معاویه له هغه وغوښتل چې د امام علي حال احوال ورته ووایي، وې ویل:علی مې په داسې حال کې ولیده چې شپې خپلې پردې ځړولې وې، هغه په محراب کې ولاړ و، ږیره یې په لاس کې نیولې وه اود مار چیچلي په شان تړپیده، او په ژړا او خپګان سره یې ویل:» ای دنیا! ای حرامې دنیا له ما لیرې شه، ایا ماته ځان ښیې ؟ یا په ما مینه شوې یې چې یوه ورځ زما په زړه کې ځای وکړې؟ هیڅکله نه شي کیدی! بل څوک وغولوه ځکه چې زه تاته هیڅ اړتیا نه لرم، تا ته مې درې طلاقه درکړې دي، چې راستنیدل پکې نه وي ، ستا د ژوند ورځې لنډې ، ستا بیه کمه ، او ستا هیلې سپکې دې. آه چې توښه لږه ده او لاره اوږده، منزل لیرې دی او د قیامت ورځه لویه! حکمت 78 : (د جبر او ا ختیار د مقام پیژندل) وَ مِنْ كَلَامٍ لَهُ [عليه السلام] لِلسَّائِلِ الشَّامِيِّ لَمَّا سَأَلَهُ أَ كَانَ مَسِيرُنَا إِلَى الشَّامِ بِقَضَاءٍ مِنَ اللَّهِ وَ قَدَرٍ بَعْدَ كَلَامٍ طَوِيلٍ هَذَا مُخْتَارُهُ وَيْحَكَ لَعَلَّكَ ظَنَنْتَ قَضَاءً لَازِماً وَ قَدَراً حَاتِماً لَوْ كَانَ ذَلِكَ كَذَلِكَ لَبَطَلَ الثَّوَابُ وَ الْعِقَابُ وَ سَقَطَ الْوَعْدُ وَ الْوَعِيدُ إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ أَمَرَ عِبَادَهُ تَخْيِيراً وَ نَهَاهُمْ تَحْذِيراً وَ كَلَّفَ يَسِيراً وَ لَمْ يُكَلِّفْ عَسِيراً وَ أَعْطَى عَلَى الْقَلِيلِ كَثِيراً وَ لَمْ يُعْصَ مَغْلُوباً وَ لَمْ يُطَعْ مُكْرِهاً وَ لَمْ يُرْسِلِ الْأَنْبِيَاءَ لَعِباً وَ لَمْ يُنْزِلِ الْكُتُبَ لِلْعِبَادِ عَبَثاً وَ لَا خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ وَ مَا بَيْنَهُمَا بَاطِلًا ذلِكَ ظَنُّ الَّذِينَ كَفَرُوا فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ كَفَرُوا مِنَ النَّارِ «شامي سړي پوښتنه وکړه: ایا شام ته زمونږ تګ دخدای په قضا او تقدیر سره دی؟ امام په اوږدو کلماتو سره ځواب ورکړ چې ځینې یې رااخلو: افسوس دې وي پر تا،ښایی د لازمې قضا او حتمي تقدیر ګمان دې کړی وي؟ که داسې وی الهی سزا و جزا او زیری او خبرداري به چټي وه! پاک خدای! خپلو بندګانو ته امروکړ په داسې حال کې چې اختیار لري او نهي یې وکړه چې وویریږي، اسان احکام یې واجب کړل، او کومه سخته دنده یې ونه سپارله، او د لږ عمل یې لویه بدله وټاکله .د بندګانو په نافرمانۍ سره به مغلوب نه شي او په زوره او مجبورۍ اطاعت نه کیږي، او پیغمبران یې په ټوکو نه دي رالیږلې، او د بندګانو لپاره داسماني کتابونو لیږل چټي نه وو، او اسمان او ځمکه او هغه څه چې یې په مینځ کې دي بې مقصده نه دي پنځولې. حکمت 79 : (د حکمت ارزښت) وَ قَالَ [عليه السلام] خُذِ الْحِكْمَةَ أَنَّى كَانَتْ فَإِنَّ الْحِكْمَةَ تَكُونُ فِى صَدْرِ الْمُنَافِقِ فَتَلَجْلَجُ فِى صَدْرِهِ حَتَّى تَخْرُجَ فَتَسْكُنَ إِلَى صَوَاحِبِهَا فِى صَدْرِ الْمُؤْمِنِ . او د خدای سلام دې وي پر هغه ويې فرمایل: حکمت چې په هر ځای کې وي زده یې کړه کله کله حکمت دمنافق په سینه کې وي او بې تابي کوي چې راوځي او له خپلو ملګرو سره د مومن په سینه کې کرار ومومي. حکمت 80 : (مومن او دحکمت ارزښت) وَ قَالَ [عليه السلام] الْحِكْمَةُ ضَالَّةُ الْمُؤْمِنِ فَخُذِ الْحِكْمَةَ وَ لَوْ مِنْ أَهْلِ النِّفَاقِ . او د خدای سلام دې وي پر هغه ويې فرمایل: حکمت د مومن ورکه شوې پانګه ده حکمت زده کړه که له منافقانو هم وي.